Następstwa powodzi a odpowiedzialność ubezpieczyciela

W wyniku sytuacji jaka obecnie panuje na południu Polski, wiele osób zadaje sobie pytanie: jak mam poradzić sobie ze zniszczeniem domu, mieszkania w następstwie powodzi? Skąd wezmę pieniądze na naprawę? Jeśli byłem/byłam ubezpieczona od powodzi to czy ubezpieczyciel pokryje chociaż w części straty przeze mnie poniesione?

W pierwszej kolejności należy zadać sobie pytanie: Kiedy ubezpieczyłeś swój dom/mieszkanie, a także czy Twoje ubezpieczenie jest nadal ważne?

Ubezpieczyciele w znacznej większości uzależniają udzielenie ochronę od tzw. karencji, czyli okresu od momentu podpisania umowy z ubezpieczycielem, w którym nie zostanie wypłacone odszkodowanie, nawet jeśli dojdzie do zdarzenia objętego zapisami w OWU (Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia), jak np. powódź. Karencję są ustalane przez ubezpieczycieli i mogą wynosi 30, 31 dni od dnia następującego po dniu zawarcia umowy. Przykładowo zawierając umowę ubezpieczenia od następstw powodzi 2 września 2024 r. ubezpieczyciel nie poniesie odpowiedzialności za skutki powodzi, które nastąpiły przez cały wrzesień br., gdy zawarł w umowie ubezpieczenia lub OWU karencję. Z kolei jego odpowiedzialność będzie następować wraz z upływem 2 października 2024 r. (zakładając, iż jego okres karencji wynosi 30 dni).

Kluczową kwestią jest także sprawdzenie, czy zakupione przez nas ubezpieczenie od następstw powodzi w dalszym ciągu obowiązuje. Jeżeli ubezpieczamy dom co rocznie (ubezpieczenie na 12 miesięcy), ważnym jest, aby zachować ciągłość ubezpieczenia. W przypadku, kiedy nasza nieruchomość nie była ubezpieczona, chociażby przez jeden dzień, będziemy zmuszeni do zawarcia nowej umowy ubezpieczenia z tym samym, bądź inny ubezpieczycielem, zatem będzie nas obejmowała na nowo karencja.

Jak zostało to wspomniane wcześniej, takie kwestie jak karencja, ale także definicje oraz wyłączenia od umowy ubezpieczenia są zawarte w OWU (Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia). Z punktu widzenia ubezpieczonego jest to bardzo ważne, aby sprawdzić ten dokument, gdyż nasz przypadek może podlegać pod wyłączenia, zatem ubezpieczyciel także nie będzie ponosił odpowiedzialności za szkody wynikłe z powodzi. Na cele niniejszego artykułu dokonano porównań definicji powodzi u trzech różnych ubezpieczycieli.

U ubezpieczyciela nr 1 powódź jest rozumiana jako zalanie terenu w następstwie podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących; fakt wystąpienia powodzi ustala się w oparciu o informacje uzyskane z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), a w przypadku braku uzyskania odpowiednich informacji z IMGW bierze się pod uwagę stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ubezpieczenia, świadczące o wystąpieniu powodzi.

Ubezpieczyciel nr 2: Powódź – zalanie terenów wskutek:

a) podniesienia się wody w korytach wód płynących lub stojących w wyniku nadmiernych opadów atmosferycznych,
b) spływu wód po stokach lub zboczach,
c) topnienia kry lodowej,
d) tworzenia się zatorów lodowych czy sztormu,
e) podniesienia się morskich wód przybrzeżnych.

Ubezpieczyciel nr 3: Powódź – zalanie terenów wskutek:

a) podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących,
b) spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich lub falistych,
c) podniesienia się poziomu morskich wód przybrzeżnych (cofka).

Jak można zauważyć w interesującym nas przypadku przez powódź należy rozumieć zalanie terenów wskutek podniesienia się poziomu wody w korytach wód płynących lub stojących. Jeden z ubezpieczycieli dodał, iż podniesienie stanu wody musi być dodatkowo zależne od opadów atmosferycznych. Póki co, pomijając wyłączenia zawarte w OWU, praktycznie każda osoba dotknięta skutkami powodzi w woj. opolskim, dolnośląskim, może ubiegać się o odszkodowanie. Gdyż do powodzi w 2024 r. doszło na skutek podniesienia się wody w korycie wód płynących lub stojących, a przez te wody w myśl art. 22 oraz art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 2017 – Prawo wodne (Dz.U. z 2024 r. poz. 1087), możemy rozumieć rzeki, strumienie, potoki, jeziora – naturalne cieki i zbiorniki, a nawet sztuczne zbiorniki wodne usytuowane na wodach płynących, jak np. jezioro nyskie (tj. zaporowy zbiornik retencyjny na Nysie Kłodzkiej). Dodatkowo należy wspomnieć, iż zalanie w następstwie powodzi przez pęknięcie tamy, wałów, także będzie podlegało odpowiedzialności ubezpieczyciela, gdyż do przerwania tych urządzeń doszło na skutek nawalnego deszczu, co obejmuje swoim zakresem definicję powodzi przedstawianą przez ubezpieczycieli.

W tym miejscu należy jednak wspomnieć o nadmienianych wcześniej wyłączeniach, które zwalniają ubezpieczyciela z odpowiedzialności za następstwa powodzi. Z uwagi na dość rozległą kategorie tych wyłączeń w niniejszym artykule zostaną przedstawione jedynie najpowszechniejsze z nich.

1. Strefa zwiększonego ryzyka wystąpienia Powodzi.

W OWU jednego z ubezpieczycieli można natknąć się na zapis, iż powódź będzie objęta ochroną ubezpieczeniową, jeżeli w ocenie ubezpieczyciela nieruchomość nie będzie znajdowała się w strefie zwiększonego ryzyka wystąpienia powodzi, np. na terenach zalewowych. Jak informuje ubezpieczyciel, jego obowiązkiem jest poinformowanie osoby chcącej ubezpieczyć swój dobytek jeszcze przed zawarciem umowy, iż jego nieruchomość znajduje się w strefie zwiększonego ryzyka, a ubezpieczenie domu/mieszkania może zostać objęte ochroną ubezpieczeniową na wniosek ubezpieczonego oraz za opłatą dodatkowej składki.

2. Brak zadaszenia, zamkniętych otworów okiennych i drzwiowych

W przypadku kiedy to prowadziłeś remont domu jednorodzinnego, tudzież mieszkania oraz nie masz wykupionego specjalnego ubezpieczenia nieruchomości w budowie lub przebudowie, tak ubezpieczyciel może nie wypłaci Ci odszkodowania gdy szkoda nastąpiła w wyniku deszczu, silnego wiatru, gradu czy też naporu śniegu, a twój dom nie posiadał zadaszenia oraz zamkniętych otworów okiennych i drzwiowych.

3. Zły stan techniczny lub nienależyte zabezpieczenie nieruchomości

Ubezpieczyciel może próbować (szczególnie w przypadku starszych domów) podważyć to, iż do zalania doszło jedynie w wyniku powodzi, może przyjmować, iż do zalania doszło w wyniku złego stanu technicznego dachu, tarasu, rynien, okien i drzwi zewnętrznych, bądź też niezabezpieczenia lub niezamknięcia okien, drzwi zewnętrznych lub innych otworów w Domach jednorodzinnych, Mieszkaniach oraz Domkach letniskowych, gdy taki obowiązek na nas ciążył.

4. Tymczasowe obiekty budowlane

Ubezpieczyciel jeżeli zawarł taki zapis w OWU, może także nie odpowiadać za szkody wynikłe na obiektach budowlanych przeznaczonych do czasowego użytkowania w okresie krótszym od okresu ich trwałości technicznej i przewidzianych do przeniesienia w inne miejsca, a także obiektach budowlanych niepołączonych trwale z gruntem oraz obiektach takich jak kontenery, szopy, kioski, tunele foliowe, szklarnie, garaże blaszane, a także mienie w nich zawarte.

Kluczowym w sprawach ubezpieczeniowych jest udokumentowanie tego, jak nasza nieruchomość wyglądała przed powodzią, a jak po. Najlepszym wyborem byłoby przedstawienie zdjęć naszej nieruchomości przed zalaniem, a także zdjęć nieruchomości od razu po zalaniu. Zdecydowanie pomocnym będzie także przedłożenie rachunków za meble zniszczone w wyniku następstwa powodzi, rachunki za prace remontowe, materiały budowlane. Powyższe pozwoli z większą dokładnością ustalić zaistniałą szkodę, a także w przypadku wypłacenia niesatysfakcjonującego nas odszkodowania, dochodzenia jego podwyższenia, oczywiście w granicach odpowiedzialności ubezpieczyciela za daną szkodę, która także jest opisana w OWU.